Stanisława Osiecka (1898-1990) profesor szkół łomżyńskich, zasłużona dla rozwoju oświaty łomżyńskiej

Z chwilą wybuchu II wojny światowej ewakuowała się z Łomży w stronę Białej Podlaskiej, a następnie powróciła do miasta znajdującego się już pod okupacją sowiecka. W początkowym okresie okupacji sowieckiej podjęła pracę jako nauczycielka języka polskiego w zorganizowanym na nowo Gimnazjum i Liceum przy ul. Stacha Konwy. Po przekształceniu tej szkoły w 1940 r. przez władze okupacyjne w tzw. dziesięciolatkę przeniesiona została do placówki zorganizowanej w bursie szkoły drzewnej. Uczyła także języka rosyjskiego w Pełnej Polskiej Szkole Wieczorowej. W czasie okupacji hitlerowskiej działała w szeregach ZWZ-AK, gdzie sprawowała funkcję komendantki Wojskowej Służby Kobiet w Łomży. Organizowała i szkoliła sanitariuszki oraz łączniczki, uważano ją za duchową przewodniczkę młodzieży. Wspólnie z Czesławem Lustychem organizowała tajne szkolnictwo średnie (Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcące) na terenie miasta. Już w sierpniu 1941 r. w jej mieszkaniu na ul. Dwornej pod pozorem obchodów 75 urodzin ojca, odbyło się pierwsze spotkanie Rady Pedagogicznej. Przyjęto m.in. program nauczania obowiązujący w Polsce przedwojennej. W celu uniknięcia represji i podejrzeń była ona fikcyjnie zatrudniona razem z innymi nauczycielkami jako pracownica fizyczna w ogrodzie u Benedykta i Stanisława Kozłowskich. W sierpniu 1942 r. tajne władze oświatowe (Komisja Oświaty i Kultury Oddział w Białymstoku) zatwierdziły ją na stanowisku zastępcy dyrektora szkoły średniej, zastępcą do spraw tajnej szkoły powszechnej został Franciszek Wasążnik. Dyrektorem obu pozostał nadal Czesław Lustych. Po jego aresztowaniu w maju 1944 r. przejęła funkcję dyrektora tych placówek. W lipcu tego roku zorganizowała ostatni już egzamin gimnazjalny tzw. „małą maturę”.
Po przesunięciu się frontu na Zachód z polecenia Kuratorium w Białymstoku jesienią tego roku przystąpiła do organizowania Gimnazjum i Liceum w Zambrowie, dokąd z Łomży leżącej w strefie przyfrontowej ewakuowano wszystkie instytucje. Wyszukała budynek, zgromadziła rozproszoną kadrę, meble. W styczniu 1945 r. powróciła do Łomży, gdzie kontynuowała pracę pedagogiczną, m.in. organizując w budynku pointernatowym na ul. Zjazd Koedukacyjne Liceum Ogólnokształcące. Weszła też w skład Komitetu Odbudowy gmachu przedwojennego Gimanzjum Męskiego przy ul. Bernatowicza. Podobnie jak większość aktywnych w okresie wojny osób nie zaakceptowała metod wprowadzania systemu komunistycznego po jej zakończeniu. Na początku listopada 1945 r. przekazała Bronisławowi Karwowskiemu informację od jego brata Henryka o grożącym mu aresztowaniu przez UB. Natomiast 27 IV 1946 r. PUBP w Łomży aresztował ucznia I klasy Liceum Wawrzyńca Goska, u którego stwierdzono wpisanie fałszywej daty urodzenia w zaświadczeniu szkolnym. Podczas przesłuchania zeznał on, że dokonała tego właśnie Osiecka, aby zapobiec jego poborowi do wojska. W sprawozdaniu UB z maja 1946 r. wspominano o jej niechętnym stosunku do Rządu Jedności Narodowej i antypaństwowych przemówieniach. 17 V 1946 r. w sali kina „Voks” w Łomży podczas zjazdu wójtów, sołtysów i nauczycieli burzą oklasków przyjęto zabranie przez nią głosu. Jej wystąpienie w materiałach UB określono jako manewrowanie między prawą a lewą stroną.
8 V 1948 r. z okazji jej imienin młodzież udekorowała całą szkołę kwiatami, ogłoszono ten dzień wolnym od zajęć. Przybyły wówczas przedstawiciel kuratorium z Białegostoku zapowiedział odwołanie jej ze stanowiska. W nowym roku szkolnym została przeniesiona do liceum przy ul. Warszawskiej w Białymstoku, następnie uczyła w Technikum Mechanicznym przy ul. Sosnowej oraz Liceum Plastycznym. W latach 1960-1962 pracowała w Studium Nauczycielskim w Białymstoku, gdzie wykładała gramatykę języka polskiego i metodykę nauczania. Pod koniec lat pięćdziesiątych rozpoczęła zaoczne studia matematyczne w Gdańsku i w 1962 r. zdała tam egzamin końcowy z oceną bardzo dobrą. W 1969 r. przeszła na emeryturę, w 1984 r. osiadła na stałe w Katowicach u swojej rodziny.  Zmarła tam 14 VI 1990 r. w wieku 92 lat, została pochowana w Łomży w rodzinnym grobie na cmentarzu przy ul. M. Kopernika.
12 VIII 1945 r. wystąpiono z wnioskiem o nadanie jej Srebrnego Krzyża Zasługi z Mieczami, w 1965 r. została odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi i Medalem Dziesięciolecia PRL, rok później Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, a w 1968 r. Medalem Komisji Edukacji Narodowej. Posiadała też Złotą Odznakę ZNP i Srebrną Odznakę „Zasłużony Białostocczyźnie”.
 
 
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Białymstoku, 045/1099, Sprawozdanie dekadowe z pracy agenturalno-operacyjnej Sekcji II Wydziału V WUBP w Białymstoku za okres od 10 V 1946 r. do 20 V 1946 r., k. 24 in.; 045/1099, Sprawozdanie dekadowe z pracy agenturalno-operacyjnej Sekcji II Wydziału V WUBP w Białymstoku za okres od 20 IV 1946 r. do 30 IV 1946 r., k. 17.; 07/947, Protokół przesłuchania B. Karwowskiego, 18 III 1949 r. Białystok, k.29.; 019/123/1, Kwestionariusze osobowe do charakterystyki nr 93 AK Obwód Łomża, k. 336.
 
M. Leszczkowski, Stanisława Osiecka, [w:] Ziemia Łomżyńska, t. 3, Łomża 1987, s. 282 in.; Ze wspomnień dr Lucyny Pakuły, Łomża 2004, wyd. Zespołu Szkół Ogólnokształcących im. T. Kościuszki w Łomży; A. Malanowska, Tajne nauczanie w łomżyńskim Gimnazjum i Liceum w okresie II wojny światowej, [w:] 380 lat szkoły średniej ogólnokształcącej w Łomży 1614-1994, Warszawa 1994, s. 463, 465, 471, 474 in.; K. Dzieniszewski, A. Malanowska, L. Pakula, Gimnazjum i Liceum łomżyńskie w latach 1944-1948, [w:] 380 lat szkoły średniej ogólnokształcącej w Łomży 1614-1994, Warszawa 1994, s. 479, 489.

tekst: Krzysztof Sychowicz