Szacunek dla tradycji w Muzeum

Czesława Kaczyńska przyszła na świat w rodzinie Staśkiewiczów w Strzałkach blisko Kadzidła, w sercu Kurpiowskiej Puszczy Zielonej jednego z najciekawszych regionów etnograficznych w Polsce, o wyraźnie ukształtowanej kulturze tradycyjnej w tym sztuce ludowej. Z rodzinnego domu wyniosła pracowitość, znajomość zwyczajów, wiedzę o plastyce obrzędowej oraz rozliczne umiejętności: robienia palm wielkanocnych, pisanek, ciasta obrzędowego („nowych latek” i „byśków”), tkanin, haftów, wyrobów szydełkowych (m. in. serwet, koronek do stroju, wstawek do fartuchów i pościeli), bukietów z bibuły, kierców oraz wycinanek. „Nauczycieli miałam wspaniałych, przede wszystkim moją mamę Stanisławę i babcię Antoninę, ale również starszą siostrę Stasię, wszystkie ciotki i wujków”– wspomina. Gdy miała czternaście lat otrzymała, pierwsze w swoim życiu, dwie nagrody – za wycinanki i „byśki” , które przyznał jej Adam Chętnik
(twórca muzeów w Łomży i Nowogrodzie) w konkursie rozpisanym przez Muzeum w Łomży w 1957 roku. W następnych latach zdobyła wiele nagród i wyróżnień w konkursach regionalnych i ogólnopolskich, wykonując swoje prace po mistrzowsku i twórczo je rozwijając zawsze w poszanowaniu dla tradycji. Szczególnie w wycinance osiągnęła indywidualny, rozpoznawalny styl poprzez rozwijanie motywów zdobniczych i ich doskonałej kompozycji. Jej prace znajdują się w wielu zbiorach prywatnych i muzealnych w kraju i za granicą, m. in. w Muzeum Lubelskim, Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce, Muzeum Północno-Mazowieckim w Łomży, Muzeum Etnograficznym w Krakowie, Państwowym Muzeum w Warszawie, Muzeum w Seulu i Bibliotece Kongresu w Waszyngtonie. Z biegiem lat połączyła działalność twórczą z promocją regionu i jego kultury poprzez udział w kiermaszach, festynach i targach turystycznych w regionie, kraju i za granicą (m. in. w Hiszpanii, Włoszech, Anglii, Belgii, kilka razy w Niemczech, USA i Tunezji).
Niezwykle ceni sobie pracę z dziećmi i młodzieżą. Uczy poszanowania dla przeszłości i tradycyjnych umiejętności rękodzielniczych, którym groziło zapomnienie. Prowadzi warsztaty w szkołach, przedszkolach, domach kultury, podczas rozmaitych imprez regionalnych i festynów. Jest dumna, że wymyślone przez nią warsztaty etnograficzne „Ginące zawody” od szesnastu lat gromadzą w Zagrodzie Kurpiowskiej w Kadzidle ogromne rzesze dzieci i dorosłych. Za pracę twórczą i społeczną oraz pracę dydaktyczną z dziećmi i młodzieżą otrzymała wiele medali, gratulacji i odznaczeń, między innymi Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski oraz najbardziej prestiżową nagrodę w dziedzinie działań na rzecz kultury ludowej – Medal im. Oskara Kolberga. Energiczna i życzliwa podkreśla, że największe znaczenie mają dla niej dwa medale – brązowy i srebrny „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, przyznane przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego za działalność artystyczną i kulturalną. Czesława Kaczyńska należy do grona najbardziej znanych i cenionych twórczyń ludowych. Często nazywana jest Ambasadorką Kultury Kurpiowskiej.


tekst: Wiesława Pawlak - etnograf